آرامش : تسلیم بودن در در کارگه تقدیر

 به نام خداوند بخشاینده مهربان

******************************************************

 هر لحظه که تسلیمم در کارگه تقدیر
آرام تر از آهو بی باک ترم از شیر

******************************************************

هر لحظه که می کوشم در کار کنم تدبیر
رنج از پی رنج آید زنجیر پی زنجیر

 مولانا

******************************************************

 تسلیم بودن در کارگه تقدیر به معنای  تقدیر اجباری و نفی اختیار نیست. ما مختاریم که تسلیم بودن در کارگه تقدیر را انتخاب نمایم تا به آرامش برسیم و یا انتخاب ننماییم و در رنج بیفتیم.  پس دقت نماییم که هیچ اجباری در کار نیست!

البته تسلیم بودن در کارگه تقدیر به معنای بیکار نشستن و نکوشیدن در زندگی نیز نیست. انسان باید در زندگی با توکل بر خدا برای رسیدن به اهداف متعالی تدبیر و برنامه ریزی نموده و بکوشد. اما انسان ممکن است پس از برنامه ریزی و کوشش به نتیجه مطلوب خود برسد یا نرسد؟ موفق بشود یا نشود. اینجاست که بحث تسلیم مطرح می شود. چرا تسلیم شدن منجر به آرامش می شود؟ و چرا عدم تسلیم شدن منجر به رنج می شود؟

 بشر باید با توکل بر خدا در امور زندگی تدبیر نموده و  بکوشد، اما اگر همزمان تسلیم خدا نیز باشد، فارغ از نتیجه کار به آرامش خواهد رسید؛ چراکه در کارگه تقدیر در برابر هرآنچه مقدر شده است، تسلیم است و به این علت در برابر هرگونه شکست و عدم موفقیتی در امور شکایتی ندارد و لذا رنج هم نخواهد کشید. اما کوشیدن و تدبیر در کارها بدون تسلیم بودن در برابر خدا منتهی به رنج است؛ چراکه اگر بشر بعد از کوشش و تدبیر متکی به خود (بدون توکل بر خدا و به عبارتی بدون در نظر گرفتن خدا)، به نتیجه مطلوب  نرسد؛ غرق در ناراحتی و افسردگی خواهد شد و از زمین و زمان شکایت خواهد داشت! حتی اگر به نتیجه مطلوب هم برسد، حرص و طمع بی پایان برای رسیدن به نتایج بیشتر و مطلوب تر بازهم اور را در رنج نگه خواهد داشت.

پس مختاریم و اختیار داریم  که مسیر تسلیم بودن در کارگه تقدیر را پیش رو بگیریم و به آرامش برسیم و یا مسیر تدبیر را  پیش رو بگیریم که به آرامش منتهی نخواهد شد. (منظور از تدبیر در مصرع سوم شعر، کوشش در کارها بدون توکل بر خداوند متعال با اتکاء صرف بر عقل خویشتن است).

منظور از "تسلیم بودن در کارگه تقدیر" در این شعر :

 تدبیر در امور زندگی با توکل بر خدا + تسلیم در برابر تقدیر الهی فارغ از نتیجه مطلوب یا نامطلوب = آرامش

منظور از "کوشش در تدبیر در امور" در این شعر :

 تدبیر در امور زندگی بدون توکل بر خدا +تسلیم نبودن در برابر تقدیر الهی = رنج، خواه با نتیجه نامطلوب و خواه  با نتیجه مطلوب

******************************************************

انتخاب "آرامش" یا "رنج" بسته به انتخاب "تسلیم بودن در برابر تقدیر" یا "تسلیم نبودن در برابر تقدیر" خود تصمیمی اختیاری است.

اما آیا  خود  واژه "تقدیر" به معنای "جبر" و "سلب اختیار از انسان"نیست؟  قطعاً که نیست :

بنده (انسان) در زندگی خود برنامه‌ریزی‌هایی می‌کند. اگر برنامه ریزی های انسانها بر خلاف سنت‌های لا یتغیرالهی و برخلاف قضاء الهی باشد، تلاش آنها به نتیجه‌ای نخواهد نرسید. دلیل این مطلب هم این است که علم بندگان خدا محدود و ناقص بوده و به همین دلیل در بعضی موارد تدبیر آن‌ها (برنامه‌ریزی‌های آنان) بر خلاف قوانین و سنت های الهی حاکم بر جهان است و در نتیجه چنین برنامه هایی با شکست مواجه می شود. اما اگر این برنامه ها بر طبق سنت های الهی و منطبق بر آنها باشد در عمل با مشکلی مواجه نخواهند شد و به موفقیت منتهی می‌شود.

******************************************************

خلاصه کلام بازهم از مولانا: 

جز توکل جز که تسلیم تمام 

 در غم و راحت همه مکر است و دام‌‌

******************************************************