سینه گشاده! سعه صدر! تشریح! آناتومی!

 به نام خداوند بخشاینده مهربان

*********************** 

# سینه گشاده

# تشریح بدن بی جان (آناتومی)

# نی سازی

# قورساخلی (اصطلاح ترکی)

#  أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ

# قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی

***********************

 أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ: خطاب به پیامبر اکرم (ص):  آیا براى تو سینه‏ ات را نگشاده‏ ایم!   مفهوم شرح صدر یا گشادن سینه چیست؟!

 قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی: دعا و درخواست حضرت موسی (ع) از خداوند رحمان موقع رفتن پیش فرعون:  خدایا! سینه‌ام را برایم گشاده گردان!  مفهوم شرح صدر یا گشادن سینه چیست؟!

سینه گشاده: سینه گشاده آن قدر بحث مهمی است که در شأن دو پیامبر اولوالعزم در قرآن مجید مطرح شده است!  مفهوم سینه گشاده شده و به عبارتی صدر گشاده شده و به عبارتی دیگر صدر شرحه شرحه شده چیست؟!

قورساخلی: (در ترکی به کسی که صبرش زیاد بوده و حوصله فراوان دارد و تحملش در برابر مشکلات و مسئولیت‌ها بالا است و خلاصه کلام  سعه صدر دارد، قورساخلی می گویند. قوراساخ به معنی معده است و به عبارتی به همان سینه یا درون انسان اشاره دارد. در متن بالا هم  خواندیم که در قرآن نیز به پیامبر اکرم (ص) خطاب شده است که " آیا براى تو سینه‏ ات را نگشاده‏ ایم!") مفهوم قوراساخلی و به عبارتی سینه گشاده چیست؟!

تشریح بدن بی جان (آناتومی):  تشریح بدن بی جان شاخه‌ای علمی است که به آموزش آناتومی و بررسی بدن انسان و گاهی سایر موجودات می‌پردازد. این شاخه به آموزش پزشکان، دانشجویان پزشکی و پژوهشگران کمک می‌کند تا ساختار بدن، عملکرد اعضا و ارتباط آن‌ها را شناسایی و درک کنند. در این شاخه، بدن بی جان انسان یا حیوانات را با کمک برش ها و فراهم کردن زمینه مناسب برای مشاهده و تجزیه و تحلیل به صورت دقیق و دقیق بررسی می‌ کنند. خلاصه کلام آن که بدن بی جان را شرحه شرحه (تشریح) می کنند و کل اعضا و جوارح درون را بیرون می آورند و به عبارتی درون سینه بدن بی جان را خالی و گشاده می کنند. سینه گشاده بدن بی جان، سینه ای خالی از اعضا و جوارح درونی است! مفهوم شرحه شرحه کردن همان تکه تکه کردن است! (مشابه قصابی که گوشت را تکه تکه و به عبارتی شرحه شرحه می کند).

نی سازی: یک گام مهم در ساختن نی آن است که باید درون نی  خالی شود تا دم نی نواز بتواند از آن عبور کند و آهنگ دلنواز تولید کند! پس اگر درون نی خالی نباشد و به عبارتی گشاده نباشد، نی نواز نمی تواند در آن بدمد! پس درون نی باید خالی و به عبارتی گشاده شود تا منتظر عبور نفس نی نواز از درون نی و تولید نوای دلنواز باشیم! به عبارتی دیگر باید درون نی، شرحه شرحه (تکه تکه) شود و بیرون ریخته شود تا سینه نی گشاده شود!

***********************

صدر چیست؟ "صدر" یک کلمه عربی است، معادل فارسی آن "سینه" و به عبارتی دیگر "درون انسان" است.

سعه صدر چیست؟ معادل فارسی عبارت "سعه صدر" همان "گشادگی سینه یا سینه گشاده"  است.

شرح صدر چیست؟ معادل فارسی عبارت "شرح صدر" همان "گشادن سینه"  است.

چرا خداوند حکیم به پبامبر اکرم (ص) ناز می کند که أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ  (آیا براى تو سینه‏ ات را نگشاده‏ ایم؟)

چرا حضرت موسی (ع) از خداوند می خواهد که رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی (خدایا! سینه‌ام را برایم گشاده گردان!)

***********************

"شرح صدر" :

مثال اول :  در نی سازی، "شرح صدر" همان خالی کردن درون نی از محتویات زاید است تا خالی شده و نفس نی زن در آن جاری شود. (در اشعار مولانا، درد فراق، همچو فلزی گداخته، سینه نی را شرحه شرحه نموده است تا خالی شود).

مثال دوم:  چون درون انسان پر است از منیت ها (ایگوها)، لذا "شرح صدر" یعنی اینکه این منیت ها و ایگوها از درون سینه انسان شرحه شرحه و تکه تکه شده و تخلیه شود و بیرون انداخته شوند تا درون انسان خالی و به عبارتی پر از هیچ (نیستی) شود و به عبارتی درون سینه گشاده شود و فضایی خالی ایجاد شود تا یاد خدا در آن جاری شود (مشابه جاری شدن نفس نوازنده درون نی خالی، یاد خدا درون سینه گشاده شده جاری شود)

***********************

دعای قرآنی مهم : 

 وقتی حضرت موسی دعا می کند که "رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی " : "خدایا سینه ام را بگشا"، معنی آن است که خدایا لطف کن و هرچه غیراز تو است (منیت ها و من ذهنی ها) را از دل من خالی کن  تا  دل خالی ام فقط لبریز از یاد تو شود و با اقتدار پیش فرعون بروم که مبادا در برابر او تسلیم شوم و از مسیر مستقیم بلغزم!

آیه قرآن مهم :

وقتی خداوند به پیامبر اکرم (ص) این آیه را در قرآن مجید نازل می کند که أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ : آیا براى تو سینه‏ ات را نگشاده‏ ایم! به این مطلب اشاره دارد که هیچ منیتی درون سینه او نیست و به عبارتی پیامبر اکرم (ص) معصوم است و درونش عاری از منیت ها و مملو از یاد خداست. 

عدم وجود منیت ها در درون پیامبر اکرم (ص) باعث شد که صبر و تحمل زیادی در برابر مشکلات داشته باشد، مهربان باشد، اخلاق نیکو داشته باشد، دروغ نگوید و امین مردم باشد، شجاع و نترس باشد، پشت کسی غیبت نکند و ... از هرگونه عیب و ایرادی مبرا باشد. عدم وجود منیت ها باعث شد که مردم عاشق و شیفته او شدند. انسانی که عاری از منیت ها باشد به دل بقیه می نشیند و مجذوب و شیفته او می شوند. انسانی که عاری از منیت ها باشد رنگ و بوی خدایی دارد.

***********************

شرح صدر: خالی شدن از رنج ها برای پرشدن با آرامش

*********************************

به نام خداوند بخشاینده مهربان

*********************************

معنای شرح 

 شرحه شرحه شدن برای بریدن و تکه تکه کردن گوشت به کار می رود. شرح یا "شرحه شرحه نمودن" در بحث تشریح اجساد در علم پزشکی به معنای در آوردن بخشهایی از جسم جسد برای مطالعات آناتومی است که به خالی شدن درون جسد نیز می انجامد. پس شرح نوعی به معنای  خالی کردن درون یک کالبد و  گشاده سازی درون آن است.

مثال اول: نی را در نظر بگیرید که توپر است. درآوردن هسته درونی نی و به عبارتی خالی کردن درون نی به گشاده سازی درون نی منجر می شود. حال وقتی درون نی خالی شد، نفس نوازنده نی از درون آن جاری خواهد شد.

مثال دوم: انسانی را در نظر بگیرید که درون او پر از منیت ها هست. شرح به معنای دور ریختن این منیت هاست. منیت ها که دور ریخته شد، حال درون انسان هیچ و خالی است و می تواند با یاد خدا پر شود. وقتی گفته می شود کسی "سعه صدر" دارد، یعنی سینه ای وسیع  پر از یاد خدا  و عاری از منیت ها دارد.

 معنای صدر: 

معنی صدر، سینه (کالبد) است. 

مثال اول : در مورد  نی : سینه نی

مثال دوم : در مورد انسان: سینه انسان

"شرح صدر" :

مثال اول :  صدر نی، سینه نی هست که یا پر است از محتویات زاید اولیه، و یا به وسیله فلز داغ، تخلیه  و توخالی شده است. پس "شرح صدر" همان خالی کردن درون نی با درد است تا سینه نی از محتویات زاید خالی شده و نفس نی زن در آن جاری شود. (در اشعار مولانا، درد فراق همچو فلزی گداخته، سینه نی را شرحه شرحه نموده است).

مثال دوم: صدر انسان، سینه انسان است که یا پر است از منیت ها، و یا از منیت ها خالی شده  و جایش را به یاد خدا داده است. چون درون انسان پر است از منیت ها و من ذهنی ها، لذا "شرح صدر" یعنی اینکه این منیت ها و من ذهنی از درون سینه انسان شرحه شرحه و تکه تکه شده و تخلیه شود و بیرون انداخته شوند تا درون انسان هیچ شود (نیستی) و به عبارتی درون سینه گشاده شود و فضایی خالی ایجاد شود تا یاد خدا در آن جاری شود (مشابه جاری شدن نفس نوازنده درون نی خالی)

دعای مهم : 

 وقتی دعا می نماییم "رب اشرح لی صدری" : "خدایا سینه ام را بگشا"، معنی آن است که خدایا لطف کن و هرچه غیراز تو است (منیت ها و من ذهنی ها) را از دل من خالی کن  تا  دل خالی ام لبریز از یاد تو شود. الهی آمین

*********************************

خلاصه آنکه :

خالی شدن درون سینه از منیت ها: خالی شدن از رنج

پر شدن درون سینه با روح خدا : پر شدن با آرامش

*********************************

بشنو از نی چون حکایت می کند         از جدایی ها شکایت می کند

کز نِیِستان تا مرا بُبریده اند         از نَفیرم مرد و زن نالیده اند

سینه خواهم شَرحه شَرحه از فراق         تا بگویم شرح درد اشتیاق

هر کسی کو دور ماند از اصل خویش         باز جوید روزگار وصل خویش

*********************************

در این تعابیر سه نوع "درد" دیده می شود.

1. درد فراق  : درد دوری از خدا = درد پرشدن سینه از منیت ها
2. درد اشتیاق: درد اشتیاق برای رسیدن و اتصال به خدا
3. درد شرح: درد شرحه شرحه شدن درون : به خاطر دوری از خدا و اشتیاق اتصال به خداوند،  درون سینه ام را که از منیت ها پرشده است، شرحه شرحه می نمایم  تا سینه ام از منیت ها (منشاء کلیه ناراحتی های بشر مانند دروغ، حرص و طمع، حسد، کبر و خودبینی، غیبت، تعصب، بدبینی، مکر، خیانت، اسراف، تهمت، اهانت، کینه، تمسخر، بدزبانی، زخم زبان، ظلم، کم کاری، کم فروشی و... و دهها من دیگر) خالی شده و با یاد خدا پر شود  (همچو "نی" که درونش با فلزی گداخته شرحه شرحه می شود تا خالی شده و نفس "نی زن" در آن جاری شود). درد شرحه شرحه شدن، دردی است که به منیت ها وارد شده و آنها را نابود می کند تا یاد خدا و آرامش را نصیب انسان نماید. لذا  این نوع از  درد، مسیر رسیدن به آرامش است.

در پی درد فراق و درد اشتیاق، درد شرحه شرحه شدن درون انسان، او را به آرامش= وصل خویش می رساند. برای رهایی از "درد فراق و اشتیاق" و رسیدن به "آرامش" باید " منیت ها شرحه شرحه شده و نابود شوند".