شرح صدر: خالی شدن از رنج ها برای پرشدن با آرامش

*********************************

به نام خداوند بخشاینده مهربان

*********************************

معنای شرح 

 شرحه شرحه شدن برای بریدن و تکه تکه کردن گوشت به کار می رود. شرح یا "شرحه شرحه نمودن" در بحث تشریح اجساد در علم پزشکی به معنای در آوردن بخشهایی از جسم جسد برای مطالعات آناتومی است که به خالی شدن درون جسد نیز می انجامد. پس شرح نوعی به معنای  خالی کردن درون یک کالبد و  گشاده سازی درون آن است.

مثال اول: نی را در نظر بگیرید که توپر است. درآوردن هسته درونی نی و به عبارتی خالی کردن درون نی به گشاده سازی درون نی منجر می شود. حال وقتی درون نی خالی شد، نفس نوازنده نی از درون آن جاری خواهد شد.

مثال دوم: انسانی را در نظر بگیرید که درون او پر از منیت ها هست. شرح به معنای دور ریختن این منیت هاست. منیت ها که دور ریخته شد، حال درون انسان هیچ و خالی است و می تواند با یاد خدا پر شود. وقتی گفته می شود کسی "سعه صدر" دارد، یعنی سینه ای وسیع  پر از یاد خدا  و عاری از منیت ها دارد.

 معنای صدر: 

معنی صدر، سینه (کالبد) است. 

مثال اول : در مورد  نی : سینه نی

مثال دوم : در مورد انسان: سینه انسان

"شرح صدر" :

مثال اول :  صدر نی، سینه نی هست که یا پر است از محتویات زاید اولیه، و یا به وسیله فلز داغ، تخلیه  و توخالی شده است. پس "شرح صدر" همان خالی کردن درون نی با درد است تا سینه نی از محتویات زاید خالی شده و نفس نی زن در آن جاری شود. (در اشعار مولانا، درد فراق همچو فلزی گداخته، سینه نی را شرحه شرحه نموده است).

مثال دوم: صدر انسان، سینه انسان است که یا پر است از منیت ها، و یا از منیت ها خالی شده  و جایش را به یاد خدا داده است. چون درون انسان پر است از منیت ها و من ذهنی ها، لذا "شرح صدر" یعنی اینکه این منیت ها و من ذهنی از درون سینه انسان شرحه شرحه و تکه تکه شده و تخلیه شود و بیرون انداخته شوند تا درون انسان هیچ شود (نیستی) و به عبارتی درون سینه گشاده شود و فضایی خالی ایجاد شود تا یاد خدا در آن جاری شود (مشابه جاری شدن نفس نوازنده درون نی خالی)

دعای مهم : 

 وقتی دعا می نماییم "رب اشرح لی صدری" : "خدایا سینه ام را بگشا"، معنی آن است که خدایا لطف کن و هرچه غیراز تو است (منیت ها و من ذهنی ها) را از دل من خالی کن  تا  دل خالی ام لبریز از یاد تو شود. الهی آمین

*********************************

خلاصه آنکه :

خالی شدن درون سینه از منیت ها: خالی شدن از رنج

پر شدن درون سینه با روح خدا : پر شدن با آرامش

*********************************

بشنو از نی چون حکایت می کند         از جدایی ها شکایت می کند

کز نِیِستان تا مرا بُبریده اند         از نَفیرم مرد و زن نالیده اند

سینه خواهم شَرحه شَرحه از فراق         تا بگویم شرح درد اشتیاق

هر کسی کو دور ماند از اصل خویش         باز جوید روزگار وصل خویش

*********************************

در این تعابیر سه نوع "درد" دیده می شود.

1. درد فراق  : درد دوری از خدا = درد پرشدن سینه از منیت ها
2. درد اشتیاق: درد اشتیاق برای رسیدن و اتصال به خدا
3. درد شرح: درد شرحه شرحه شدن درون : به خاطر دوری از خدا و اشتیاق اتصال به خداوند،  درون سینه ام را که از منیت ها پرشده است، شرحه شرحه می نمایم  تا سینه ام از منیت ها (منشاء کلیه ناراحتی های بشر مانند دروغ، حرص و طمع، حسد، کبر و خودبینی، غیبت، تعصب، بدبینی، مکر، خیانت، اسراف، تهمت، اهانت، کینه، تمسخر، بدزبانی، زخم زبان، ظلم، کم کاری، کم فروشی و... و دهها من دیگر) خالی شده و با یاد خدا پر شود  (همچو "نی" که درونش با فلزی گداخته شرحه شرحه می شود تا خالی شده و نفس "نی زن" در آن جاری شود). درد شرحه شرحه شدن، دردی است که به منیت ها وارد شده و آنها را نابود می کند تا یاد خدا و آرامش را نصیب انسان نماید. لذا  این نوع از  درد، مسیر رسیدن به آرامش است.

در پی درد فراق و درد اشتیاق، درد شرحه شرحه شدن درون انسان، او را به آرامش= وصل خویش می رساند. برای رهایی از "درد فراق و اشتیاق" و رسیدن به "آرامش" باید " منیت ها شرحه شرحه شده و نابود شوند".